Hoe design de gezondheidszorg kan vereenvoudigen 

Zorgverleners besteden tussen de dertig en veertig procent van hun tijd aan administratieve taken, zo blijkt uit onderzoek in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. En dat kan ten koste gaan van de patiëntenzorg. Technologie en design kunnen helpen de zorg te vereenvoudigen.

De druk op de zorg is groot: de zorgvraag neemt toe en het aantal handjes is beperkt. De zorgsector kijkt dan ook reikhalzend uit naar nieuwe technologieën die de druk op de zorg kunnen verlichten. Maar om het gat tussen dagelijkse realiteit en technologische belofte te dichten, moet technologie vooral de manier van werken in de zorg vereenvoudigen, zorguitkomsten verbeteren en zorgervaringen optimaliseren. Maar hoe? 

Ruimte voor verbetering

Peter Skillman, Head of Design bij Philips, ziet drie grote ontwikkelingen die de vereenvoudiging in de zorg kunnen vormgeven. ‘Ten eerste gaan geavanceerde AI-tools de technologie voor medewerkers in de zorg vereenvoudigen. Ten tweede kan kunstmatige intelligentie de arts ondersteunen om ziekten te voorspellen en tijdig te behandelen. Ten slotte wordt de zorg persoonlijker, met een beter begrip van elke patiënt en de meest effectieve behandelingen voor hen.’ Maar hoe ontwerp je deze vereenvoudiging van de zorg?Volgens Marco van Strijen, interventieradioloog in het St. Antonius Ziekenhuis, is er nog ruimte voor verbetering. ‘Er is veel winst te behalen door echt in huid van de patiënt of medewerker te kruipen bij het ontwerpen van apparatuur en andere technologische oplossingen.’

Virtuele oplossingen

Apparatuur die slim is ontworpen en gemaakt vanuit het perspectief van de gebruiker kan het werk van specialisten een stuk makkelijker maken volgens Van Strijen: ‘Ik werk bijvoorbeeld met een VR-bril waarmee ik mijn monitor virtueel kan ophangen en overal in de operatiekamer een scherm kan bedienen. Ik kan het scherm neerzetten waar het nodig is, flexibel. Hierdoor hoef ik niet in een oncomfortabele houding te opereren omdat de patiënt aan de ene kant ligt en mijn computerscherm aan de andere kant. Ik verplaats het scherm nu virtueel naar een betere plek en geef commando’s met handbewegingen.’

Slimme, geïntegreerde software

Ook het Philips Azurion-platform, een beeldgestuurd operatieplatform dat gekoppeld is aan de operatietafel, maakt het leven van Van Strijen en collega’s makkelijker: ‘Slimme en geïntegreerde software zorgt ervoor dat we nu alles met één druk op de knop bij de hand hebben: patiëntgegevens, echografie, apparatuur, vitale statistieken, noem maar op. Alles communiceert met alles en door de bediening met een soort tablet aan de behandeltafel is dit ergonomisch veel slimmer waardoor we ons makkelijker kunnen verplaatsen.’ 

Ontwerpen vanuit de gebruiker

Dat is precies de reden dat Peter Skillman en zijn team de gebruiker als startpunt nemen bij het ontwerpen van gebruiksvriendelijke apparaten en werkstromen die alledaagse problemen in de zorg oplossen. ‘De behoeften van de gebruiker staan al vroeg in het ontwerpproces centraal, zelfs als de gebruiker nog niet op de hoogte is van die behoeften. Of dit nu een patiënt, een verpleegkundige of een medisch specialist is. Daarom observeren we de mensen op de ziekenhuisvloer heel nauwlettend. We kruipen in hun huid en kijken waar gebruikers tegenaan lopen. We kijken naar de manieren waarop ze zich aanpassen aan gebrekkige systemen. Hun aanpassing kan voor ons vaak resulteren in een openbaring omdat de onderliggende problemen plotseling duidelijk worden.’

Routes optimaliseren, meer behandelen

De ontwerpwijze van Philips pakt ook inefficiënties in werkstromen aan. Interventieradioloog Van Strijen vertelt over een voorbeeld uit het St. Antonius Ziekenhuis: ‘We hebben de looproutes van onze medewerkers gemeten. Hieruit bleek dat ze in twee uur tijd soms wel vijftig keer een kamer in- en uitgingen. Daar zat veel tijdsverspilling in. Inmiddels hebben we de routing en workflow verbeterd en dat heeft enorm veel tijd bespaard. In plaats van zes patiënten per dag kan ik nu wel twaalf patiënten behandelen.’

Snellere diagnoses

Gebruiksvriendelijke interfaces kunnen ook een belangrijke rol spelen bij snellere diagnoses, met name bij aandoeningen zoals alvleesklierkanker, die vaak te laat worden ontdekt. Dr. Misha Luyer, oncologisch chirurg in het Catharina Ziekenhuis en hoogleraar aan de TU Eindhoven, is betrokken bij een project met technologische oplossingen, AI en verbeterde workflows om alvleesklierkanker beter in beeld te brengen. Luyer legt uit: ‘Alvleesklierkanker wordt vaak niet op tijd ontdekt. Onze vraag aan Philips en de TU Eindhoven was om een systeem te ontwikkelen waarmee we deze vorm van kanker sneller kunnen diagnosticeren en effectiever kunnen behandelen.’ Het project loopt nog, maar er zijn al resultaten geboekt. Luyer: ‘We gebruiken een systeem dat 3D-beelden van de alvleesklier genereert, de aanwezigheid van een tumor identificeert en de exacte locatie aangeeft. Dit verbetert de beeldhelderheid voor iedereen, waardoor we nauwkeurigere diagnoses kunnen stellen. Voor chirurgen geven deze beelden een duidelijker beeld van de optimale chirurgische aanpak door ons in staat te stellen rond de tumor te kijken. Bovendien zijn de beelden begrijpelijk voor alle specialisten. We kijken nu met z’n allen naar één en hetzelfde plaatje dat we met elkaar kunnen bespreken.’

[tk] AI-algoritme verbeteren
Om het AI-algoritme zo te voeden dat het radiologiebeelden beoordeelt op de aanwezigheid van alvleesklierkanker, heeft het projectteam van Philips/TU Eindhoven gebruikgemaakt van de kennis van deskundige radiologen. Luyer: ’De deskundige radiologen beoordelen de beelden en vormen de basis voor een algoritme waarmee het systeem deze vorm van kanker sneller kan identificeren. En dat algoritme wordt in de loop van de tijd natuurlijk steeds slimmer.

De technologiekloof

Ondanks de overvloed aan geavanceerde technologie en data in de gezondheidszorg blijft toegankelijkheid volgens Skillman een belangrijke barrière: ‘Veel van de technologie en data in ziekenhuizen zijn niet gemakkelijk toegankelijk voor de gemiddelde werknemer, maar dat zou wel moeten. Denk aan smartphones: er zijn er wereldwijd 6,8 miljard van in gebruik. Als elke workflow en gebruikerservaring in de gezondheidszorg net zo intuïtief zou zijn als het gebruik van een smartphone, zouden zorgmedewerkers moeiteloos nieuwe tools kunnen gebruiken. Daarom willen we digitale technologie voor de zorgsector net zo toegankelijk maken als de alledaagse apps op onze telefoons. Deze aanpak zal de behoefte aan uitgebreide training drastisch verminderen en on-the-fly beslissingen intuïtiever maken.’

Het ontwerpen van ‘rust’

Niet alleen zorgverleners profiteren van een betere gebruikerservaring, ook patiënten. Van Strijen geeft een voorbeeld van hoe een goed ontwerp de patiëntervaring kan verbeteren en tegelijkertijd de zorg efficiënter kan maken: ‘We hebben de wacht-, operatie- en verkoeverkamers voor patiënten opnieuw ingericht. Een rustige omgeving heeft een directe invloed op de gemoedstoestand van de patiënt. En een kalme, stressarme patiënt ervaart doorgaans minder complicaties tijdens en na de operatie dan een gespannen patiënt. Daarom hebben we in een preoperatieve wachtkamer zonder ramen blauwe kleuren gebruikt met houtaccenten en afgeronde vormen. We hebben ook kabels geëlimineerd om een gevoel van rust en ruimte te creëren, en we hebben een verlicht wolkenplafond geïnstalleerd. Dit ontwerp wekt de indruk verbonden te zijn met de buitenwereld, en met name het plafond heeft een enorm rustgevend effect op patiënten.’

MRI-app voor kinderen

Bij het ontwerpen van zorg is geen detail te klein volgens Skillman: ‘Negen van de tien oplossingen die we bedenken, pakken veelvoorkomende en eenvoudige problemen aan, maar kunnen een aanzienlijke impact hebben. Ze moeten eenvoudig zijn en bij voorkeur tot onmiddellijke resultaten leiden. Voor kinderen die bijvoorbeeld een MRI-scan moeten ondergaan, bedachten we een voorbereidende MRI-app in de vorm van een spelletje dat ze thuis kunnen spelen. Kinderen vinden scans van nature eng. Die maken harde geluiden en voelen benauwd aan. Als gevolg hiervan bewegen ze te veel, wat vaak betekent dat de afbeeldingen niet goed zijn en opnieuw moeten worden gedaan. Door dit spel van tevoren te spelen en te interageren met scanners ter grootte van een ‘speelgoed’, leren kinderen zo stil mogelijk te blijven staan om de meeste punten te verdienen. Ze raken ook vertrouwd met de geluiden van de MRI, waardoor hun angst afneemt wanneer ze in het eigenlijke scanapparaat liggen. Hierdoor is de beleving van de patiënt of het kind veel prettiger, en het maken van de beelden efficiënter. Een win-winsituatie die de kosten van een her-scan direct verlaagt.

Transformatie

‘Voor ons ontwerpers zijn deze tijden ongelooflijk interessant’, concludeert Skillman. ‘De veranderingen in technologie en AI-tools transformeren ons vak. Dit voedt het bovenliggende doel dat we hebben om zorgpersoneel te ontlasten en de patiëntenzorg te verbeteren. En we hebben veel geluk dat we elke dag actief aan deze doelen kunnen werken.’