Netcongestie vraagt om duurzame, decentrale energieoplossingen

Netcongestie. Een groot probleem in Nederland. Het belemmert niet alleen de economie, het staat ook verduurzaming in de weg. Precies daarom investeert Triodos Groenfonds in Joulz. Met hun duurzame energie-infrastructuuroplossingen zorgen ze dat bedrijven operationeel blijven én dragen ze bij aan de energietransitie.

Op bedrijventerrein Pannenhuis in Bemmel is de laatste jaren flink gebouwd. Verschillende bedrijven lieten hier een pand neerzetten. Neem KAN Logistics Park, waarbij KAN staat voor Knooppunt Arnhem/Nijmegen. Met 10,8 hectare grond vlakbij de A15 én de aansluiting naar de A12 was dit een goede locatie voor een distributiecentrum. Maar ruimte voor een pand betekende nog geen ruimte op het net, want al snel bleek dat de netbeheerder te weinig energiecapaciteit kon leveren om het pand operationeel te maken. Oorzaak? Netcongestie.

Hoogste standaarden

Als chief marketing & products officer bij Joulz is dit voor Michiel van Schravendijk een veelgehoord verhaal. Joulz levert energie-infrastructuur voor grootzakelijke klanten en bedrijven weten hen inmiddels goed te vinden. ‘Hier bij KAN Logistics Park plaatsten wij een zogenaamd Virtual Power Grid, een decentrale energievoorziening waardoor een bedrijf voor een belangrijk deel onafhankelijk van het net is. Je ziet hier onder andere eigen zonnepanelen, een batterij-opslag en een energiemanagementsysteem. Hiermee is KAN niet alleen operationeel, maar voldoet het pand ook nog eens aan de hoogste standaarden voor duurzaamheid, de zogenaamde BREEAM-certificering.’ Voor Triodos is precies die geïntegreerde oplossing de reden om in Joulz te investeren. Want verduurzaming begint met groene energie als wind en zon, maar de infrastructuur moet wel meegroeien.

Netcongestie zit duurzaamheid in de weg

En daar zit het probleem. Want waar de afgelopen jaren fors is ingezet op het opwekken van duurzame energie, is de infrastructuur niet meegegroeid met deze capaciteitsuitbreiding. Waar netcongestie het bedrijven enerzijds lastig maakt operationeel te blijven, zit het bovendien de duurzaamheidsambities in de weg. Van Schravendijk: ‘Als een bedrijf met een wagenpark besluit te elektrificeren, dan is dit natuurlijk een goede ontwikkeling. Maar netbeheerders kunnen een zwaardere aansluiting voor bijvoorbeeld elektrische busjes niet leveren. Gevolg: het bedrijf kan niet verder met verduurzaming. Heeft een bedrijf bijvoorbeeld al zonnepanelen, dan is een batterij een goede optie. De batterij kan worden opgeladen met zonne-energie als de busjes weg zijn, zodat er geladen kan worden als ze terug zijn.’

Een toekomstbestendig energieplan

Van Schravendijk voegt er overigens direct aan toe dat bedrijven sowieso moeten nadenken of stroom van het net wel de meest effectieve, kostenefficiënte en duurzame manier is. Ook zonder de druk van netcongestie. Hij bepleit vooral een andere manier van denken. ‘De energiebehoefte in Nederland wordt alleen maar groter, maar netbeheerders kunnen niet oneindig koper in de grond blijven stoppen. Ook al is de congestie straks voorbij – hoewel dat nog jaren zal duren – we moeten ernaartoe om stroom zoveel mogelijk lokaal op te wekken en vervolgens zoveel mogelijk zelf te gebruiken. Lokaal opwekken omdat het netwerk dan niet oneindig uitgebreid hoeft te worden. En zelf gebruiken, zodat al die opgewekte stroom niet terug het net op moet. Anders gaat die congestie nooit over. We moeten daarom naar decentrale energieopwekking én energieopslag toe. En dat is precies wat wij doen: bedrijven helpen iets neer te zetten wat toekomstbestendig is.’

Collectieve oplossingen

De kennis die Joulz heeft om dit soort geïntegreerde systemen te bouwen komt natuurlijk niet uit de lucht vallen. Als voormalig onderdeel van een regionale netbeheerder heeft Joulz veel ervaring met energienetten, laag-en middenspanningsinstallaties en het meten van energiestromen. ‘Als Joulz kijken we hoe we met onze kennis en kunde bedrijven kunnen ondersteunen in de energietransitie. Bedrijven bleken behoefte te hebben aan een breder energieaanbod, zoals laadinfrastructuur, zonneprojecten en batterij-opslag. Dat zijn we vervolgens gaan ontwikkelen én integreren in totaaloplossingen, zoals een Virtual Power Grid en de Energy Hub. De Virtual Power Grid is een individuele oplossing, de Energy Hub een collectieve, bijvoorbeeld voor bedrijventerreinen waar helemaal geen stroom is.’

Energie opwekken die je zelf gebruikt

Voor nu legt Van Schravendijk uit hoe zo’n Virtual Power Grid, de individuele oplossing, werkt. Hij wijst naar het ‘energie-eiland’ van KAN, waar achtereenvolgens het energiemanagementsysteem, de batterij, de generatorset en de noodstroomvoorziening staan. Vervolgens wijst hij naar het dak met de zonnepanelen. ‘Dit dak is zo ingericht dat de panelen het energieverbruik van het pand zoveel mogelijk afdekken. De basis is om verspreid over de dag de zonne-energie te realiseren die ook in het pand gebruikt kan worden. Wat overblijft gaat naar de batterij, want terugzetten op het net is immers vaak geen optie.’ Hij voegt eraan toe dat een generator voorlopig wel nodig blijft: de zon schijnt immers niet elke dag.

Triodos Groenfonds als investeerder

Aan deze installatie hangt wel een serieus prijskaartje van enkele miljoenen. Voor het overgrote deel van de installatie – het energiemanagementsysteem, de batterij en de zonnepanelen – kreeg Joulz financiering vanuit Triodos Groenfonds. Joulz is eigenaar en draagt ook de systeemverantwoordelijkheid. De opgewekte stroom wordt door de huurder ingekocht. En de betrouwbaarheid? ‘Klanten verwachten dezelfde zekerheid als stroom van het net en dat krijgen ze ook. Onze oplossingen zijn 99,99 procent betrouwbaar. Wij bouwen en installeren niet alleen, we zorgen ook voor de processen en service om alles draaiend te houden. Wij willen Nederland aan de gang houden en dat op een zo duurzaam mogelijke wijze.’

Triodos Groenfonds

Willy Bulsink, fondsmanager Triodos Groenfonds, knikt bevestigend bij de uitleg van Van Schravendijk. ‘Iedereen weet dat energieopwekking voor een groot gedeelte verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde. Investeren in de energietransitie blijft dus nodig, maar het vraagt wel om een veel bredere aanpak. Voor duurzame energie geldt dat de opwek ervan nogal schommelt, afhankelijk van de hoeveelheid wind en zonneschijn. Ons huidige netwerk kan pieken niet meer goed opvangen. Daarom investeren wij als groenfonds niet alleen in groene energie, maar ook in energieopslag, zoals batterijen of warmte. De opgewekte energie hoeft dan niet rechtstreeks het net op, maar kan op een later moment gebruikt worden. Zo stem je vraag en aanbod beter op elkaar af. Juist door te investeren in koplopers helpen we de energietransitie versnellen en voorkomen we dat deze stagneert. Het mooie van Joulz is dat ze een geïntegreerd project leveren, niet alleen zonnepanelen maar ook batterij-opslag. Zo maak je optimaal gebruik van zelf opgewekte energie en wordt ook het elektriciteitsnetwerk minder belast. Om vraag en aanbod in balans te brengen, heb je andere oplossingen nodig.’

Positieve impact, positief rendement

Projecten komen uiteraard niet zomaar in aanmerking voor dit soort miljoeneninvesteringen. Als groene beleggingsinstelling valt Triodos Groenfonds onder de Regeling Groenprojecten van de overheid. Deze regeling schrijft voor dat minimaal zeventig procent van het fonds ten goede komt aan bedrijven die een door de overheid afgegeven ‘groenverklaring’ hebben. Daardoor komen beleggers in het fonds mogelijk ook in aanmerking voor een belastingvoordeel (dit is afhankelijk van persoonlijke omstandigheden en kan onderhevig zijn aan wijzigingen). Triodos Investment Management, de beheerder van het fonds, legt alle investeringen tegen de lat van de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR). Deze Europese wet moet ervoor zorgen dat beleggingsinstellingen zich niet duurzamer voordoen dan ze zijn. Triodos Investment Management classificeert Triodos Groenfonds als een EU SFDR artikel 9 fonds: het fonds investeert uitsluitend in projecten die een duidelijke duurzame of sociale doelstelling hebben. Bulsink: ‘Er gelden dus strenge selectiecriteria. Bij al onze investeringen willen we zeker weten dat bedrijven bijdragen aan duurzame ontwikkeling, geen negatieve impact hebben én een passend rendement behalen. Want impact is belangrijk voor onze beleggers, maar rendement ook.’

De juiste match per dag

Terug naar Bemmel waar plots grote wolken voor de zon schuiven. En nu? Geen koffie meer? Van Schravendijk lacht en wijst op de batterij. ‘Daarom is die batterij zo belangrijk: een batterij kan snel reageren. Schuift er een wolk voor de zon? Of moet de vrachtwagen opgeladen worden? Dan schakelt zo’n batterij direct bij om het benodigde vermogen te leveren. Dat maakt ook het energiemanagementsysteem essentieel: het monitort realtime hoeveel vraag er naar energie is, hoeveel opbrengst van energie er is en hoe je dat kunt matchen. De fossiele generator dient als achtervang, omdat je in december nu eenmaal ook iets moet als het donker is.’

Even later tovert Van Schravendijk de cijfers van KAN op het scherm tevoorschijn. ‘De benodigde energie voor dit pand is 2 GWh per jaar. Veertig procent daarvan voorzien we met dit systeem. Hier hoort een CO₂-uitstoot bij van 308 g/kWh, dat komt overeen met 43 procent CO₂-reductie ten opzichte van grijze stroom. Dus ondanks generatoren als back-up, is dit systeem duidelijk duurzamer dan de gemiddelde mix van het stroomnet.’

Bedrijven én huishoudens

Vanuit het perspectief van het energienetwerk zit Nederland op slot. Of een bedrijf nu wil uitbreiden of verduurzamen, er is geen ruimte. Bulsink wil nog benadrukken dat dit ook huishoudens raakt. ‘Die energietransitie gaat iedereen aan, bedrijven én huishoudens. Is er niet genoeg stroom of capaciteit op het net? Dan worden bijvoorbeeld ook de mogelijkheden beperkt om je huis te verduurzamen. Triodos Groenfonds belegt juist in oplossingen die dit voorkomen. Willen we door met de energietransitie, dan hebben we dit soort decentrale oplossingen van Joulz nodig, zodat we die duurzame samenleving kunnen realiseren.’